Mianem szamba ekologicznego nazywa się popularny rodzaj oczyszczalni ścieków czyli oczyszczalnie z drenażem rozsączającym.
W skład oczyszczalni wchodzi zbiornik wstępnego oczyszczania ścieków i układu drenów czyli perforowanych przewodów do ich rozprowadzania w gruncie działki. Mianem szamba ekologicznego określa się również bezodpływowe zbiorniki na ścieki. Dodając „ekologiczne” producenci chcą podkreślić szczelność szamba, dzięki któremu zanieczyszczenia nie przedostają się w niekontrolowany sposób do gruntu, a co za tym idzie nie zanieczyszczają go.
Szambo ekologiczne – budowa.
W skład szamba ekologicznego wchodzi osadnik wstępny i drenaż rozsączający.
Osadnik wstępny – ma kształt walca lub prostopadłościanu. Najczęściej wykonany jest z twardego tworzywa sztucznego czasem również z betonu. Posiada dwa otwory, które umożliwiają dotarcie do wnętrza. Przetłoczenia na ściankach bocznych mają na celu zwiększyć ich wytrzymałość podczas montażu. Na wylocie zbiornika umieszczone są kosze filtracyjne, które mają na celu zapobiec dostawaniu się większych zanieczyszczeń do drenażu.
Drenaż rozsądzający – jest to system perforowanych przewodów z tworzywa, które mają za zadanie rozprowadzić zanieczyszczenia do gruntów. Długość i liczba ciągów drenarskich zależy od ilości produkowanych zanieczyszczeń, które wytwarza gospodarstwo domowe, a także do kształtu działki i warunków gruntowo-wodnych. Warto pamiętać, że nad drenażem nie można posadzić roślin głęboko zakorzenionych. Najlepiej posiać trawę. W przypadku domów wolnostojących zazwyczaj są dwa lub trzy ciągi drenażowe. Mogą, ale nie muszą mieć tej samej długości. Na końcu ciągu drenażowego montuje się komin napowietrzający. Dostarczony tlen pomaga z procesie oczyszczania.
Kominek napowietrzający - zakończona jest wywiewką, która musi wystawać ponad grunt przynajmniej 50cm aby w czasie zimowych opadów śniegu nie została przykryta, co wiąże się z brakiem dostępu do tlenu.
Studzienka rozprowadzająca – między osadnikiem, a drenażem montuje się studzienkę. Ma to na celu równomierny podział podczyszczonych ścieków w osadniku do poszczególnych nitek drenarskich.
Gdzie można zbudować szambo ekologiczne?
Prosta budowa i naturalne procesy do oczyszczania ścieków to skuteczny i ekologiczny sposób na zanieczyszczenia w domkach wolnostojących. Jakie jednak mają wymagania? Czy takie szambo można wybudować na każdej działce? Aby móc cieszyć się takim szambem trzeba spełnić szereg wymogów. Trzeba na nie znaleźć miejsce na działce – kilkadziesiąt metrów kwadratowych równego i bez roślinności z głęboko rosnącym korzeniem na terenie.
Trzeba zachować również umieszczone z warunkach technicznych wymagań odnośnie odległości osadnika i drenażu od budynków oraz innych elementów zagospodarowania działki. Teren nie może być skanalizowany. Wymagania dotyczą również warunków gruntowo-wodnych na posesji. Aby zanieczyszczenia dobrze rozprowadzały się trzeba posiadać na działce ziemię z dobrą lub bardzo dobrą przepuszczalność.
Najlepsze pod tym względem jest żwir, piasek gruboziarnisty, pospółka i drobne i średnie piaski. Kolejny warunek dotyczy poziomu zwierciadła wód gruntowych. Przyjmuje się, że nie powinien być bliżej niż 1,50 metra od dolnej krawędzi rury drenarskiej. Jest to minimalna odległość zapewniająca bezpieczeństwo i oczyszczenie ścieków w wystarczającym stopniu zanim trafią do wód gruntowych.
Szambo ekologiczne – jak często je opróżniać?
Zwykłe szambo z zbiornikiem bezodpływowym wymaga częstego zamawiania wozu asenizacyjnego tak raz lub dwa razy w miesiącu. Jednak zasada działania szamba ekologicznego jest zupełnie inna. Dlatego nie wymaga tak częstego opróżniania. W takiej oczyszczalni proces jest kilkuetapowy, dzięki czemu ścieki są tak bardzo oczyszczone, że mogą zasilić wody gruntowe i powierzchniowe. Posiada zbiornik w którym zachodzą procesy beztlenowe którego efektem jest wytrącanie się osadu na dnie lub powierzchni zanieczyszczeń.
Następnie ścieki wprowadzane są do drenażu. Podczas swobodnego przepływu przez warstwy ziemi ścieki zostają przefiltrowane chemicznie, biologicznie i fizycznie, a ścieki oczyszczane są w procesach tlenowych. Tak więc szambo ekologiczne nie wymaga częstej wizyty wozu asenizacyjnego. Raz na 6 miesięcy warto sprawdzić poziom osadu. Gdy przekroczy 50% zbiornika wtedy można zamawiać wóz asenizacyjny. Robi się do co rok lub dwa lata, a w praktyce nawet rzadziej.
Jak dobrać wielkość szamba ekologicznego?
Producenci przeważnie kierują się doborem orientacyjnym. Oferują kompletne zestawy dla określonej liczby mieszkańców więc są zbiorniki dla 3-4 osobowej lub 4-6 osobowej rodziny. Do tak przyjętej liczby mieszkańców dobierana jest pojemność osadnika wstępnego i długość ciągów drenarskich. Wielkość zbiornika dobiera się uwzględniając, że zbiornik może być napełniony w 75% objętości przy normalnej pracy, poza tym przyjmuje się, że ścieki w osadniku mogą pozostawać trzy doby, a następnie przepłyną dalej.
Dla domu wolnostojącego ta wielkość to 2m3 lub 3m3. Kolejną sprawą jest wydajność ciągów drenarskich, które muszą być dostosowane do ilości napływających ścieków i przepuszczalności gruntu. Źle dobrana wartość może skutkować nagromadzaniem się ścieków w studzience rozdzielającej, brak przepływu lub z drugiej strony zbyt szybki przepływ ścieków, który skutkuje zbyt małym oczyszczeniem ścieków.
Przykładowo dla czteroosobowej rodziny wystarcza dwie nitki po 16m., a dla sześciu osób trzy nitki po 16m. Pojedyncza nitka drenażowa nie powinna być dłuższa niż 20m. Rury drenażowe umieszcza się w wykopach 50-80cm na głębokości około 40-50cm w rozstawie minimum 1,50m. Rury zazwyczaj mają średnicę 8-10cm. Linie drenażowe muszą być tak ułożone, aby miały spadek 2% w kierunku komina napowietrzającego. Pozwoli to na grawitacyjne przepływanie ścieków. Rury układa się na warstwie żwiru i włókniny, która ma na celu ochronę przed zamuleniem.
Zalety szamba ekologicznego
Pierwszą zaletą szamba ekologicznego jest jego szczelność i duża odporność na czynniki zewnętrzne takie jak procesy zachodzące w glebie, różnego rodzaju korozje i nacisk. Te cechy czynią z szamba coś niegroźnego dla otoczenia pod warunkiem, że zostało wykonane z wszystkimi wymaganiami. Kolejną zaletą jest to, że to idealne rozwiązanie dla rodziny nie produkującej zbyt wiele ścieków, ponieważ szambo ekologiczne nie oczyszcza ich, a jedynie przechowuje. Jest to rozwiązanie tymczasowe dla osób czekających na podłączenie miejskiej sieci kanalizacyjnej. Zaletą jest brak potrzeby na duży obszar, co jest niezbędne podczas budowania przydomowej oczyszczalni. Rozmiary przedsięwzięcia zamykają się w wielkości zbiornika. Plusem jest też jego cena – w porównaniu z oczyszczalnią jest to inwestycja niezbyt duża i wymaga mniejszych zmian w otoczeniu.
Wady szamba ekologicznego
Cena takiego szamba może być również minusem. Porównując koszty budowy do wydatków, jaki czeka w przypadku wyboru szamba tradycyjnego, jest ona z reguły wyższa. Spowodowane jest to głównie ze względu na lepszą jakość materiałów służących do stworzeni szamba ekologicznego i koszty eksploatacji. Kolejnym minusem jest problem z napełnianiem się zbiornika, a nie oczyszczania nieczystości, które nie są utylizowane tylko trzeba je wywozić. Kolejnym problemem jest możliwość zaistnienia uchybień w czasie montażu. Może to być powodem wydzielania się nieprzyjemnych zapachów lub wydostawania się ścieków z zbiornika. Ponadto na wybudowanie zbiornika trzeba mieć stosowne pozwolenie. Kiedy buduje się nowy dom takie pozwolenie można dostać razem z pozwoleniem budowy domu.
Dlaczego, warto używać szamba ekologicznego?
- stosowanie takiego szamba w żaden sposób nie zagraża środowisku naturalnemu – do otoczenia nie uwalniane są żadne niebezpieczne substancje,
- jakość ścieków, które odprowadzane są do gruntu jest zgodna z wszelkimi wymogami polskiego prawa,
- mogą być montowane nawet w przypadku trudnych warunków gruntowych na przykład pod ciągami komunikacyjnymi,
- jest to inwestycja uzasadniona ekonomicznie. Koszt szamba ekologicznego zwraca się już po 2 latach,
Rodzaje szamba ekologicznego
Na rynku są dostępne dwa rodzaje szamba ekologicznego.
- z betonu – przeważnie są to gotowe konstrukcje, które montuje się w wskazanym miejscu. Cechuje je wytrzymałość i szczelność. Decydując się na takie szambo trzeba brać pod uwagę ilość domowników i rodzaj gruntu.
- z tworzywa sztucznego – najczęściej stosowane szamba z gotowych prefabrykatów. Materiał z którego zostało wykonane zapewnia szczelność i odporność na warunki pogodowe. Takie szamba montuje się pod ziemią więc muszą być odporne na ciężar. Szambo jest lekkie, więc jest proste w przewozie i montażu.
Pozwolenie na budowę szamba ekologicznego
Pozwolenie na budowę szamba ekologicznego nie jest zasadniczo potrzebne. W przypadku gdy szambo było zaznaczone na planie zagospodarowania działki, które zostało dołączone do pozwolenia na budowę, to taki dokument nie jest obowiązkowy. Jednak jeśli na planie zagospodarowania działki nie było uwzględnione szambo to trzeba zgłosić. Jeśli odpowiednia instytucja nie wyrazi sprzeciwu wtedy po upływie 30 dni od dnia złożenia możemy zacząć budowę.